De multiculturele werkelijkheid noopt ons er toe een duidelijk standpunt in te nemen als het over religie en godsdienst gaat. (Ik definieer hier religie trouwens als het minder geïnstitutionaliseerde broertje van godsdienst, elke uiting van een geloof in bovennatuurlijke fenomenen.) Waarom dan wel zo'n standpunt? Het lijkt er op dat met de secularisering van de ons omringende, oorspronkelijk zeer christelijke, samenleving er tegelijkertijd ruimte vrijkomt voor nieuwe religieuze denkbeelden, vaak exotisch of eclectisch van aard.
Ook links blijft zeker niet gespaard van dit fenomeen. Links ondergaat momenteel allerlei New Age en soortgelijke spirituele invloeden. Dit leidt tot een grotere populariteit binnen de linkerzijde van allerlei stromingen die tijdens de voorbije decennia nogal wat religieuze invloeden hebben gekend : ecofeminisme en ecologie, anarchisme, neomarxisme, groen gedachtegoed, anti-racisme, etcetera.
Linkse activisten moeten echter waakzaam blijven. Na een zeer lange strijd tegen de almacht van de Katholieke kerk en het Vaticaan in onze streken, een strijd die zijn vruchten heeft afgeworpen, zou een opleving van religieus en ander sectarisch gedrag links heel wat parten kunnen spelen. Om nog maar te zwijgen van zelotengedoe en creationisme (ja, Darwin kan ons zeker nog altijd wat leren), daar moeten we onszelf ver verwijderd van houden.
Religie heeft de volgende nadelen:
- het is onwetenschappelijk en leidt daarom gemakkelijk tot een wereldbeeld vol met speculaties en onjuistheden
- het vervreemdt mensen van zichzelf en de hen omringende werkelijkheid
- het leidt tot het navolgen van religieuze gezagsdragers en tot het projecteren van de eigen mogelijkheden op hen en/of een opperwezen
- het is als opium van en voor het volk, en leidt aldus gemakkelijk tot psychische afhankelijkheid van verkeerde denkbeelden
- het leidt tot het navolgen van waarden en normen die niet altijd moreel of kritisch van aard zijn, zonder al te veel reflecties daarbij omtrent een gepast moreel kader voor het eigen handelen
Zeker media-activisten moeten waakzaam blijven. Het internet is immers meer een propagandamiddel voor religieuze denkbeelden dan dat het een vehikel voor linkse doeleinden is. Ultrareligieuze groeperingen en individuen maken er regelmatig gebruik van. De virtuele werkelijkheid van het internet is bovendien een dankbaar iets voor diegenen die moeilijkheden hebben om zich goed te voelen in de steeds meer multiculturele werkelijkheid van het dagelijks leven in steden en grootsteden, het schermt mensen af van het moeten omgaan met verschillen en uitdagingen.
Interessant media-activisme dreigt regelmatig verloren te gaan binnen de complexe wereld van het internet, waar woorden en termen al te gemakkelijk religieuze connotaties krijgen zonder dat men het wil. Netwerken als dat van Indymedia hebben het moeilijk om voor zichzelf een plaats te verwerven binnen het groter wordende medialandschap, waar elkeen steeds meer mogelijkheden krijgt om eigen opinies en denkbeelden uit te dragen, ook al zijn ze gespeend van elke expertise of wetenschappelijke objectiviteit.
Of het nu om Facebook, blogs of discussiefora gaat, overal dreigt de kritische stem regelmatig het onderspit te delven. De hoop die velen hadden dat netwerken als Indymedia hier opmerkelijk verandering in konden brengen lijkt ijdel. Electronische media hebben nu eenmaal hun beperkingen, en kunnen niet op tegen de intensiteit van het gesprek en de levendige dialoog in een werkelijkheidscontext die niet virtueel van aard is.
Bovendien heeft het Indymedia-netwerk te weinig gedaan om dingen als antisemitisme en religie te bekampen. Het weerde in grote mate politici van zijn websites, maar deed te weinig tegen religieuze en antisemitische gezagsdragers om linkse atheïsten en anti-racisten volledig te kunnen bekoren. In 2002 bijvoorbeeld kloegen vele anti-racistische organisaties over het gebrek aan serieux bij veel Indymedia centra als het over de strijd tegen antisemitisme ging. En een links atheïsme krijgt over het algemeen weinig gehoor in linkse media.
Op Indymedia.be verschijnen er bijvoorbeeld regelmatig reportages over religieuze aangelegenheden, in een multi- en intercultureel jasje gestoken. Het interculturele discours botst echter regelmatig op zijn grenzen indien het over respect voor religieuze uitingen gaat. En de discussie over dit soort zaken moet dan ook aangezwengeld worden binnen linkse kringen.
Na alle kritiek die er al voordien kwam op de politiek meer dan vage strijd voor het behoud van het dorp Doel, en de verbondenheid van die strijd met onder andere rechts-religieuze kringen en traditionalisten van allerlei pluimage, vinden we deze week een aankondiging voor de Doelse feesten van volgend weekend op Indymedia.be, met daarbij de volgende aankondiging:
“Om 15uur Plechtige Scheldewijdingsmis in de kerk van Doel met pastoor E.H. Van de Velde en aalmoezenier Dirk De Maeght.
Om 16uur vertrekt de fanfare met pastoor en gevolg naar de Scheldedijk voor de herdenking van alle overledenen van water en stroom.
Aansluitend is er nog een bootwijding en een vlootshow.”
Het is haast alsof er op Indymedia nooit een discussie heeft plaatsgevonden over Jan Creve en zijn Doel 2020. Het is alsof anarchisten en andere libertaire activisten zich schuldig moeten voelen over de bekende anti-autoritaire leus “ni Dieu, ni maître”.
Cette parole d'Evangile
Qui fait plier les imbéciles
Et qui met dans l'horreur civile
De la noblesse et puis du style
Ce cri qui n'a pas la rosette
Cette parole de prophète
Je la revendique et vous souhaite
Ni Dieu ni maître
Léo Ferré
