door Rafa Grinfeld
Iedereen lijkt ecologist tegenwoordig. Men vindt ecologisten terug bij Groen!, maar ook steeds meer bij SP.A lijkt het wel. Maar schijn bedriegt…
Laten we eerst even ingaan op de visie van een aantal “Groene senioren” uit Vlaanderen…
“Ecologisten zijn sinds de jaren tachtig de politieke alternatiefstellers die zich onderscheiden van de aanhangers van de klassieke economie, van Adam Smith, David Ricardo, Karl Marx e.a. Ze doen dit door hun andere kijk op de waarde en de waardebepaling van goederen, producten, diensten, productieprocessen… Tegenover de ruilwaarde uitgedrukt in geld plaatsen de mensen uit de groene stroming, meer en meer de gebruikswaarde. Ze zien de globale gebruikswaarde van goederen en diensten.” Groene senioren, 2004
Ecologisten willen inderdaad niet achter de productie- en consumptiemachine aanhollen. Ze willen vooruitziend zijn en bij de keuze van producties en productiesystemen ingrijpen. Reeds bij de economische en sociale besluitvorming moet worden gedacht aan de globale gebruikswaarde van producten en systemen. Maar reeds in de jaren vijftig en zestig waren er ecologisten in de wereld. Dit wijst er op dat Groenen graag het ecologisme willen associëren met klassiek partijdenken en parlementarisme, met diepte-ecologie of met wat men in het Engels deep ecology en environmentalism noemt.
“Ecologisten zijn realisten. Volgens Konrad Lorenz de realisten van de toekomst. Daarom zien ze ook het belang van het monetaire.” Groene senioren, 2004
Waarom er een van traditie rechtse denker hier werd aangehaald door de Groene senioren is mij niet duidelijk. Dat ecologisten realisten zijn en daarom het belang van het monetaire inzien is ook eigenlijk een verdekt pleidooi voor het omarmen van markteconomie. Elk ander model wordt impliciet als onrealistisch voor de toekomst afgedaan, of het nu op kleine schaal of grote schaal plaatsvindt, binnen vijf jaar of binnen vijfduizend jaar.
Een model van morele, principiële economie waarin iedereen werkt naar vermogen en krijgt naar behoefte, zoals al vroeg verdedigd werd door de anarchocommunist Errico Malatesta en later ook door soortgelijke denkers, lijkt niet te passen binnen dit kader van “realisme”. Want ecologisten weten zogezegd dat geld onontbeerlijk is voor het organiseren van sociale rechtvaardigheid, maar dat er niet-monetaire dimensies aan de strijd voor rechtvaardigheid moeten worden toegevoegd.
Dit standpunt is eigenlijk eerder typisch voor “environmentalists” en niet voor ecologisten, het bestaande economische systeem wordt niet volledig in vraag gesteld maar moet een groene omschakeling kennen. “Ecology” en “environmentalism” worden erg vaak met elkaar verward, maar er is wel degelijk een verschil.
Ecologie draait om wetenschap en kennis van de natuurlijke processen, om radicaal milieudenken. Ecologie vindt zijn oorsprong in sociale rechtvaardigheid. Het is daar onlosmakelijk mee verbonden. Ecologische ontwrichting leidt tot sociale moeilijkheden. Sociale ontwrichting vormt een basis voor ziekte en ecologische problemen. Environmentalism stuurt niet aan op een breuk met marktdenken. Geld blijft de omgangsvormen kleuren, economische dualisering in de vorm van onrechtvaardige ongelijkheden in inkomen en behoeftenbevrediging kan verder blijven bestaan. Zeker voor de “ecologisten” van SP.A en de mensen van Groen! met de bekendste gezichten en het meeste media-aandacht, geldt dit.
“Realisme” houdt ook in dat mensen die deelnemen aan verkiezingen regerings- en lokale bestuursverantwoordelijkheid moeten opnemen. Parlementen, provincieraden en gemeenteraden zijn er niet voor de langdurige oppositie. Zelfbestuur wordt zo een vies woord, politieke communes een onbereikbaar ideaal, en municipalisme iets voor radicale stromingen in het zuiden van Mexico.
