Voor de afschaffing van de opkomstplicht

Er is in België opkomstplicht bij verkiezingen (ook weleens stemplicht genoemd) en geen stemrecht. Ik ben van mening dat de opkomstplicht afgeschaft moet worden.

Er zijn daar verschillende redenen voor:

1. De opkomstplicht is paternalistisch, mensen moeten de mogelijkheid krijgen om in vrijheid voor hun mening uit te komen over de besluitvorming in dit land, op de momenten dat ze dat zelf willen.
2. De opkomstplicht wekt desinteresse voor het politieke/staatkundige reilen en zeilen, een desinteresse die gemakkelijk tot sterk apolitiek gedrag kan leiden en ook tot weinig bewust stemgedrag.
3. In het verleden (en vandaag?) waren mensen als Louis Tobback de grote verdedigers van de opkomstplicht. Daarbij werd er van uit gegaan dat de opkomstplicht mensen uit de laagste sociaal-economische klasse betrekt bij de besluitvorming. Dit is elitair denken. Het is nooit bewezen dat mensen uit die klasse minder zouden willen betrokken worden bij besluitvormingsprocessen zonder een opkomstplicht.
4. De opkomstplicht zorgt voor een idealisering van de huidige vormen van stemrecht. Stemrecht in een parlementaire democratie geeft echter enkel een zeer beperkte macht voor mensen en geeft in de praktijk ook grote machtsverschillen nu. Met de mening van een aantal sociaal-economisch zwakke groepen (bijvoorbeeld allochtonen zonder stemrecht) wordt helemaal geen rekening gehouden momenteel. Mensen hebben ook geen zeggenschap over wat de verkozenen doen met hun stem. Zij moeten wachten tot een latere verkiezing om hun mening over de verkozene of zijn/haar partij (zeer beperkt) uit te kunnen drukken.
5. De opkomstplicht zorgt mee voor een idealisering van verkiezingen in een parlementaire democratie, het lijkt wel allemaal zo belangrijk om te gaan stemmen dat mensen die niet willen stemmen ogenschijnlijk zeer oninteressant gedrag vertonen. Het niet willen stemmen kan echter vele verschillende oorzaken hebben, en zowel constructief als negatief van aard zijn.
6. Opkomstplicht en de daaruit voortvloeiende idealisering van verkiezingen leiden tot een vorming van de publieke opinie door televisie, radio, dagbladen en veel bekeken websites die volledig buiten proportie is. Media als boeken en alternatieve informatiesites zijn geschikter om tot een politiek bewust gedrag te komen.
7. Uit een vrij recent onderzoek van de K.U.Leuven (in opdracht van de VRT en De Standaard) blijkt dat de afschaffing van de stemplicht vooral de meest rechtse partijen stemmen zou kunnen kosten. “30 procent van het Vlaamse electoraat geeft aan nooit meer te zullen gaan stemmen voor de federale verkiezingen indien de stemplicht afgeschaft zou worden. 57 procent zou altijd of meestal gaan stemmen.” En...”Vlaams Belang en Lijst Dedecker zouden de voornaamste slachtoffers geweest zijn indien de verkiezingen 2007 zonder stemplicht zouden doorgegaan zijn. LDD zou een verlies van 20 tot 30 procent van zijn electoraat lijden en in heel Vlaanderen onder de 5-procentgrens duiken. Vlaams Belang zou een kleine 12 procent van zijn electoraat inleveren. CD&V/N-VA, Open VLD en SP.A-Spirit zouden een groei van zo’n 10 procent gehad hebben. Groen! zou vermoedelijk met een derde gegroeid zijn en het meeste voordeel halen uit de afschaffing van de stemplicht.”
8. Niet komen opdagen bij verkiezingen, ook al is daar een vrij goede reden voor, kan leiden tot gerechtelijke vervolging en zware boetes.